Mijn laatste dag in Montayral

Ja, wat dachten jullie nou? Dat twee volwassen mannen elkaar het snot voor de ogen gaan rijden om de rest van de dag uitgeteld voor lijk te liggen? Het leven is geen wedstrijd! Als Freek zaterdagochtend komt aangelopen met Fred Rompelberg pak ik Jan Janssen met spatborden en kijk Freek aan. “Wat denk je”, zeg ik. “Gisteren hebben we elkaars nieren al geproefd. Zullen we vandaag samen fietsen?” Terwijl ik het zeg, voel ik me een beetje als een oud-politicus die de wil tot macht kwijt is en dan in zijn memoires alsnog aan anderen vertelt hoe het eigenlijk allemaal zou moeten. Het is een zwaktebod, dat weet ik heel goed. Toch is er een kans dat het lukt; de zaak ligt namelijk nogal eenvoudig: ik ben te oud om nog echt hard te fietsen, maar ik fiets veel en ik werk niet. Freek is jong genoeg om heel hard te fietsen, maar hij werkt veel en hij fietst niet. Er valt dus eigenlijk voor beiden niets te winnen en alleen maar te verliezen. Ik wacht af en ik meen zelfs enige opluchting in Freeks ogen te bespeuren. Het blijft even stil, maar dan hapt hij toe. Ik probeer mijn opluchting te verbergen en vraag naar het rondje dat hij heeft uitgezocht. Een afwisselend rondje van 40km. met één wat langere klim. We gaan samen op weg: Freek met Fred Rompelberg en ik metJan Janssen en zijn spatborden.

Met enig ontzag beluister ik wat Freek allemaal heeft aangepakt na zijn opleiding tot basisarts: hij heeft op een wijnboerderij gewerkt waar hij de ondergroei van de wijnranken vakkundig en vooral snel moest snoeien, dagen, weken achtereen. Hij heeft wekenlang stenen verzameld van het veld, omdat van die stenen een muur om de nieuwe wijngaard “droog gemetseld” moest worden. Momenteel werkt hij op een bomenkwekerij. Allemaal zwaar werk om een inkomen te verdienen dat hij weer gedeeltelijk investeert in het bedrijf dat hij opbouwt met zijn broer Jord en met zijn aanstaande vrouw Floor. Alle drie hebben ze een baan en werken ze daarnaast aan de opbouw van hun bedrijf. Ze hebben samen het grote huis gekocht met bijgebouwen, grond erbij aangekocht om op termijn een recreatiebedrijf te beginnen.

Ik ben ‘s morgens steeds vroeg op, maar altijd is er al wel iemand aan het werk: in de tuin, in de bijgebouwen. Alles doen ze zelf of het nu gaat om verf maken, een badkamer bouwen, een zwembad aanleggen, ijs maken, pizza bakken. Als ik ‘s avonds op de foto’s de staat van het huis zie toen ze het kochten, neemt mijn ontzag alleen maar toe. Mooi al die romantische verhalen over een bed en breakfast in Frankrijk, maar dit is gewoon knetterhard werken. Containers vol met zooi zijn uit de bijgebouwen gekruid. Drie jonge mensen die iets nieuws beginnen. Niet omdat ze precies weten wat ze willen, maar omdat ze er zin in hebben. En twee volwassenen die helpen richting geven.

Zin en richting zijn in hun betekenis verwant. Ons Middelnederlandse woord sin betekende richting. Wij zijn dat woord zin gaan invullen als doel. Maar een leven dat zin heeft, is een leven dat in een bepaalde richting gaat. Een doel is concreet en gepland in de tijd. Een doel is beperkend, want als het doel eenmaal staat, gaat het doel je leven bepalen. Dat is precies de reden waarom ik mijn route van Montayral naar huis niet in mijn fietscomputer heb gepland. Dan rijd ik elk moment fout. Dan gaat mijn computer mijn reis bepalen. Ik rijd noord tot boven Parijs en dan ga ik noordwest langs de kust omhoog. Elk moment kan ik mijn weg aanpassen aan de omstandigheden. Elke weg is goed. 

Dat neemt niet weg dat je enige ervaring moet hebben om de goede richting aan te kunnen houden. De reis die Jord, Freek en Floor nu aanvangen is in de fase van het stapelen van ervaringen. Het duizelt me als ik zie wat ze allemaal aanpakken. Het lijkt zonder richting, maar al die ervaringen zijn nodig om in de toekomst de juiste keuzes te kunnen maken. 

Heidegger groeide op met de bosbouw in het Zwarte Woud. “Das leben ist ein Holzweg.” zei hij. Hij zag hoe houthakkers willekeurig leken te kappen in het woud, maar er ontstond altijd een weg om het hout af te kunnen voeren. Die weg werd niet vooraf gepland. Die weg ontstond gaandeweg. Het gedicht van de Spaanse dichter Antonio Machado zegt het nog mooier. Omdat ik geen mooie vertaling van het gedicht op Internet kon vinden, heb ik de vertaling naar mijn eigen hand gezet. 

Caminante, son tus huellas

el camino y nada más;

Caminante, no hay camino,

se hace camino al andar

Al andar se hace el camino,

y al volver la vista atrás

se ve la senda que nunca

se ha de volver a pisar.

Caminante no hay camino

sino estelas en la mar

Wandelaar, het zijn je voetstappen

het pad en niets anders

Wandelaar, er is geen pad

jij maakt het pad al wandelend

Al wandelend maak je het pad.

En als je omkijkt

zie je je eigen voetstappen

die niemand meer zal gaan

Wandelaar, er is geen pad

Slechts een rimpeling van het water

Onderweg drinken Freek en ik een kop koffie en rond half tien zijn we weer thuis. Als ik de routes van gisteren en vandaag op mijn fietscomputer vergelijk, blijken ze allebei 39 km. te zijn. De tijd verschilt slechts één minuut. Ik ga me douchen en was nog wat kleren, zodat ik voorlopig alles weer schoon heb. Terwijl Jord de pizza-oven opstookt, die moet ruim 300 graden zijn en dat neemt even tijd, drinken we gezamenlijk koffie onder de veranda. Tijdens de lunch laten we wat recreatieve mogelijkheden voor het bedrijf de revue passeren. Na de lunch met heerlijke pizza’s ga ik mijn tassen opnieuw pakken om morgenochtend niet te hoeven zoeken. Daarna lees ik nog wat ergens op het landgoed en ik haal nog een stokbrood voor morgen in Libos.

‘s Avonds nemen Marieke en Vitalis het initiatief voor een afscheidsborrel met eigengemaakte likeur. De beide heren hebben tot laat aan de nieuwe badkamer gewerkt. Volgende week komen de eerste gasten voor de bruiloft van Freek en Floor en dan moeten er genoeg douche- en wasgelegenheden zijn. We kijken de foto’s van het begin en als ik hoor dat ze het huis pas anderhalf jaar geleden hebben gekocht, neemt mijn bewondering alleen nog maar toe. Aan het eind van de avond mijmeren Marieke, Vitalis en ik nog wat na. Jord komt heel attent wat waxinelichtjes brengen tegen muggen. We halen wat herinneringen op over gezamenlijke ervaringen. Hoe verschillend kun je de dingen die je allebei hebt meegemaakt toch beleven. We bevragen en vertellen elkaar over ons eigen leven en soms is het gewoons even stil. Om elf uur stap ik op om naar bed te gaan. Ik ga weliswaar niet fietsen met Freek, maar ik wil wel om zeven uur wegrijden. Het is een prachtige, sterrenhemel, zie ik nog. Eenmaal in bed ben ik snel vertrokken.